Ένας κόσμος φτιαγμένος από δάκρυα

του Μάνου Δούκα
ιστορικού τέχνης

[...] Και σε τί φταίει η ζωγραφική; Σε τίποτα δε φταίει η ζωγραφική. Η ειλικρινής ζωγραφική. Για να μιλήσουμε με τη γλώσσα του Σπάρταλη, ένας σημερινός Van Gogh θα αδικούσε τόσο τον εαυτό του κάνοντας μόνο ‘εικαστικές περφόρμανς’ όσο ένας Da Vinci που θα έβαζε μουστάκι στη Mona Lisa (στον Duchamp επιτρέπεται). Τί άλλο μπορεί να είναι η τέχνη παρά συγκοινωνούντα δοχεία εκφραστικών μέσων και παραγωγικός διάλογος σε καθεστώς ελευθερίας; Ίσως να χρειάζεται το ένα μάτι να δακρύζει για να μπορεί να βλέπει το άλλο...

[…] O Άγγελος Σπάρταλης έφτιαξε μια ταινία για τα δάκρυα σαν τραγούδι. Μια ταινία όπου η μόνη που δακρύζει στην οθόνη είναι η νεογέννητη κορούλα του (κλαίμε όταν γεννιόμαστε, όχι όταν πεθαίνουμε). Στα πρόσωπα του στενού περιβάλλοντος του καλλιτέχνη προστίθενται ο Αλέξης Πολίτης και ο Νίκος Κούνδουρος, και όλοι μιλούν διαδοχικά για τα δάκρυα: πότε δακρύζουμε, πώς δακρύζουμε, πότε δακρύσαμε για τελευταία φορά; Η κάμερα εστιάζει στα μάτια των πρωταγωνιστών, σα να θέλει να μας πει το βασικότερο: δεν σε συγκινεί κανένα δάκρυ εάν δε σ’ έχει συγκινήσει πρώτα το βλέμμα. Γι αυτό ακριβώς και ο Σπάρταλης θα ζωγραφίσει τους ήρωές του με έναν προσωπικό εξπρεσιονισμό - της κατάφασης, της περιπετειώδους αλλά όχι κραυγαλέας επιφάνειας (περιοχές της οποίας ‘σηκώνει’ με τσιμέντο), αξιοποιώντας στοιχεία από τους Γάλλους Φωβ μέχρι τους πρόσφατους Γερμανούς Νεο-άγριους. Με τις προσωπογραφίες αυτές επιστρέφει στην παραστατική ζωγραφική, όπου προφανώς έχει ακόμα πολλά να πει.

πλήρες κείμενο >>

Κάθε φέτος και καλύτερα

του Νίνου Φενέκ Μικελίδη
κριτικού κινηματογράφου

[...] Ο Μίλτος Σαχτούρης ήταν απρόσμενα παρών στην 25λεπτη ταινία «ΕΦΧΕΣ» του Αγγελου Σπάρταλη στο 7ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Ποιητικό, πρωτοποριακό δοκίμιο, εμπνευσμένο από την αληθινή ιστορία του Μανόλη, ενός 6χρονου παιδιού με γενετική ασθένεια, με βάση μια ποιητική, με σουρεαλιστικά στοιχεία, αφήγηση, όπου, ένα μέρος της, που αναφέρεται στην ιστορία ενός γίγαντα, είναι παρμένο από την ποίηση του Σαχτούρη.

Με αναφορές σε όνειρα (κι «ΕΦΧΕΣ», όπως τις χαρακτηρίζει ο σκηνοθέτης), με δάση, εγκυκλοπαίδειες, ψάρια σε τηγάνι, γριές Γερμανίδες κ.ά., που συνδυάζει με σκίτσα, εικόνες που μοιάζουν με μοντέρνα ζωγραφική (ο σκηνοθέτης παραδέχεται έμπνευση από Γαΐτη και Ακριθάκη), που μου θύμισαν τον κινηματογράφο του Νόρμαν Μακ Λάρεν, αλλά και ντοκιμαντερίστικα στοιχεία (ο πατέρας που μιλάει για τον Μανόλη) ο Σπάρταλης έφτιαξε μια εικαστικά όμορφη, τελικά συγκινητική ταινία, από τις μικρές εκπλήξεις του φετινού φεστιβάλ.[...]

Άγγελος Σπάρταλης
Η εικόνα και το νόημά της

του Μάνου Στεφανίδη
ιστορικού τέχνης, επιμελητή Εθνικής πινακοθήκης

Kάτι γίνεται στη Ρόδο. Κι αυτό δεν το λέω ούτε συμβατικά ούτε -πολύ περισσότερο- τουριστικά. Η παρουσία εδώ και αρκετά χρόνια μιας Δημοτικής Πινακοθήκης αξιώσεων και η πρόσφατη ανακαίνισή της αλλά και η δημιουργία νέων θεσμών που σχετίζονται με τη σύγχρονη τέχνη, συνετέλεσαν ώστε σήμερα να υπάρχει στο σμαραγδένιο νησί ένα αυτόχθον καλλιτεχνικό δυναμικό που όμως δεν είναι διόλου επαρχιακό ή τοπικό. Εδώ και καιρό παρακολουθώ με αυξανόμενο ενδιαφέρον τις δράσεις και τις εκθέσεις του MοTέΡ, δηλαδή της καλλιτεχνικής ομάδας που γύρω από την ιστορικό τέχνης Πόλυ Χατζημάρκου ενεργοποιείται στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου.

Ανάμεσα στους δημιουργούς που έχω προσωπικά δει, ξεχωρίζω τον Άγγελο Σπάρταλη και για την πολυεπίπεδη έρευνα του στο χώρο της πλαστικής έκφρασης αλλά και για τον βαθύ ψυχισμό με τον οποίο προσεγγίζει τα εκάστοτε θέματά του (καλύτερα θα έπρεπε να πω τις εμμονές του). Γιατί βέβαια αυτό που ξεχωρίζει τον καλλιτέχνη απ' τον ζωγράφο που απλώς επιτηδεύεται μέσα απ' την τέχνη του, είναι η προσήλωση σε κάποια πάθη που κάποιες εποχές τα ονομάζουν "αξίες" ή "ιδέες" και κάποιες άλλες "νευρώσεις" ή "παράνοιες" και τα λιθοβολούν...

πλήρες κείμενο >>

διπλές προσωπογραφίες

της Πόλυς Χατζημάρκου
ιστορικού-κριτικού τέχνης,
επιμελήτριας Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης

O Joseph Beuys γράφει: "Το πιο σημαντικό μέρος της δημιουργικότητας, ή μάλλον το πιο αληθινό μέρος του συνόλου της έννοιας της δημιουργικότητας είναι η ελευθερία…". Ο Άγγελος Σπάρταλης ζει -από επιλογή- μακριά από τα λαμπερά φώτα της πρωτεύουσας.

Από το 1999, όταν επέλεξε τη Ρόδο ως τόπο διαμονής και δημιουργίας του, έχει δώσει στο νησί αξιόλογες καλλιτεχνικές πινελιές. Kαι γράφω 'καλλιτεχνικές' και όχι μόνο ζωγραφικές, αφού με την ίδια άνεση, φαντασία αλλά και -την κατά Beuys- ελευθερία, γλιστράει σε διαφορετικά πεδία: ζωγραφική, εγκαταστάσεις, βίντεο, comics, συγγραφή και σκηνοθεσία θεατρικών ποιημάτων και performance…
Συνεχίζει ο Beuys: "Η επίδειξη των αποτελεσμάτων των τρόπων με τους οποίους χρησιμοποιούμε την ελευθερία δράσης είναι κάτι παραπάνω από μια απλή δυνατότητα που μας προσφέρεται. Έχουμε καθήκον να επιδεικνύουμε αυτό που έχουμε παραγάγει με την ελευθερία μας"....

πλήρες κείμενο >>

πορτραίτα & ομάδες

της Πόλυς Χατζημάρκου
ιστορικού-κριτικού τέχνης,
επιμελήτριας Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης

O Άγγελος Σπάρταλης, στα "Πορτραίτα και Ομάδες", επικεντρώνεται σε ένα ξεχωριστό εξπρεσιονισμό. Άγριος, με έντονα χρώματα, βίαιες πινελιές και χαρακιές, ατέρμονους πειραματισμούς του "είναι" και του "φαίνεσθαι", αυτός ο εξπρεσιονισμός μεταφέρει στο αποτέλεσμα υπέρμετρη οξύτητα. Και στην εικόνα αλλά και στο χώρο που δημιουργεί. Ο Σπάρταλης όταν ζωγραφίζει κάνει θόρυβο, λερώνει και λερώνεται. Είναι αυτό που ζωγραφίζει. Προκαλεί ένα art attack, μια επίθεση στην κορεσμένη αισθητική των εποχών μας, κυρίως μέσα από τις κλασικές οδούς του λαδιού και του τελάρου. Δεν σταματάει όμως εκεί. Μεταλλάσσει την ίδια ιδέα σε "μηχανικά ανάλογα" και ψηφιακές εκτυπώσεις, παρορμητικά μείγματα ζωγραφικής και τεχνολογικής παρέμβασης. Παίρνει συγκεκριμένα στοιχεία από τα μοντέλα και προσθέτει όλο το πάθος και τη φιλοσοφία του για τη ζωή. "Έτσι που ο καλλιτέχνης μπορεί να ανοίξει ή μάλλον να ξεκλειδώσει τις βαλβίδες της αίσθησης ώστε να επαναφέρει τον παρατηρητή πίσω στη ζωή πιο βίαια" (D.Sylvester για τον F.Bacon).

Από τη μοναχική ανθρώπινη φιγούρα που αντιμετωπίζει το είδωλό της στο άδειο δωμάτιο ως το εκρηκτικό πολυπληθές σύνολο που μοιάζει να διαδηλώνει, ο Σπάρταλης προσφέρει ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εξπρεσιονιστικό και προκλητικό βλέμμα που διαπερνά την ανθρώπινη φύση.